SOWA OPAC : Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna im. C.K. Norwida w Goleniowie

1 wynik

Książka

W koszyku

oceń

The radium girls : mroczna historia promiennych kobiet Ameryki / Kate Moore ; przekład Dorota Konowrocka-Sawa. - Wydanie pierwsze - Warszawa : Wydawnictwo Poradnia K, 2019. - 461, [1] strony, [8] kart tablic : fotografie, portrety ; 25 cm.

Autor

Moore Kate Konowrocka-Sawa Dorota

Forma i typ

Książki Literatura faktu, eseje, publicystyka

Odbiorca

Dorośli

Przynależność kulturowa

Literatura amerykańska

Temat

United States Radium Corporation Barwniki Choroba popromienna Kobieta Praca Promieniowanie Przedsiębiorstwo produkcyjne Rad Stany Zjednoczone (USA)

Gatunek

Reportaż

Dziedzina i ujęcie

Historia Socjologia i społeczeństwo

Pięć skazanych na śmierć. Zapewne nigdy o nich nie słyszeliście/słyszałyście - podobnie jak ja przed lekturą tej książki. Było ich znacznie więcej, ale to właśnie pięć z nich rozpoczęło walkę o sprawiedliwość - mimo że zdawały sobie sprawę, że mogą nie doczekać końca procesu. Ich ciała dosłownie się rozpadały, miały problemy z poruszaniem się, a mimo to wypowiedziały wojnę jednej z najpotężniejszych i najbogatszych amerykańskich korporacji. Aż trudno uwierzyć, że w latach 20 ubiegłego wieku rad uchodził za substancję wręcz dobrą dla zdrowia. Był w modzie. Najbogatsi raczyli się wodą radową i kupowali gadżety pokryte świecącą w ciemności farbą. Tę farbę na cyferblaty zegarków w zakładach w Newark i Orange nakładały pędzelkiem młode robotnice - zaledwie nastolatki, większość z nich miała od piętnastu do dwudziestu kilku lat. Dziewczyny były wesołe i pełne życia, chociaż przy pracy nie miały za bardzo okazji do pogawędek - płacono im od wymalowanej tarczy, a pędzelek trzeba było za każdym razem "zaostrzyć" ustami. Pył osadzał się też na ich ubraniach, włosach, skórze. Czasem specjalnie przychodziły do pracy w najlepszych sukienkach, żeby wieczorem na zabawie świecić w ciemności. Ale wkrótce ta magiczna poświata zamiast radości zaczęła symbolizować widmo śmierci. Wiele z nich zaczęło chorować, wypadały im zęby, szczęki rozlatywały się za dotknięciem palca. Wkrótce zmarła pierwsza z nich, a za nią podążyły kolejne. Ale część pracownic nie była zaniepokojona (podobnie jak opinia publiczna) - przecież firma zapewniała, że rad nie jest szkodliwy dla zdrowia. Zapewniała tak nawet wiele lat później, kiedy jednoręka Charlotte (ramię amputowano jej w wyniku nowotworu) i kulejąca Catherine (z jedna nogą krótszą o 10 centymetrów i stale się skracającą) stanęły przed obliczem dyrektora United States Radium Corporation. Uznał, że nic im nie dolega. Trudno spamiętać imiona wszystkich dziewczyn i kobiet, o których pisze Kate Moore. Było ich wiele, a każda historia to lata cierpienia, ale i walki. Dzięki autorce po latach wreszcie otrzymują prawo do głosu. Czytamy nie tylko o objawach chorobowych i datach śmierci, ale poznajemy je jako osoby: z własnym charakterem, zainteresowaniami, rodziną, przekonaniami. Liczą się tu nie same fakty, ale jednostki i ich walka o sprawiedliwość - bo w walce o życie nie miały już szans. Radium girls to kawał herstorii. Odnajdziemy tu bardzo wiele dowodów na to, że wydarzenia z książki to doświadczenie typowo kobiece. Po pierwsze, malowaniem cyferblatów zajmowały się jedynie robotnice. Trudno powiedzieć, dlaczego, skoro uznawano to za zajęcie prestiżowe (być może mężczyźni zatrudniani byli do cięższych prac fizycznych). Niemniej jednak, nie miały one żadnych osłon ani innych środków bezpieczeństwa (o jakich zresztą środkach możemy mówić, gdy farba na polecenie przełożonych dostawała się do organizmu...), w przeciwieństwie do pracowników zatrudnionych w laboratorium. Gdy kobiety zaczynają jedna po drugiej chorować i umierać, nie wywołuje to u nikogo wątpliwości ani podejrzeń. Pierwszą ofiarę śmiertelną, Mollie Maggia, zdiagnozowano jako syfilityczkę. Dlaczego? Być może 26-letnia w chwili śmierci (acz chorująca już od dawna) i niezamężna Mollie nie miała nawet kontaktów seksualnych? Mimo braku wskazań na kiłę, gdy pozostałe kobiety rozpoczęły batalię z firmą, wielokrotnie przywoływano ten przykład. A może one po prostu chorują na syfilis? Autorka sama podkreśla, że zatruciu radem zaczęto się przyglądać bliżej, gdy zmarł pierwszy mężczyzna, chemik doktor Edwin Leman. Oczywiście z książce nie brak mężczyzn, i to nie tych z przeciwnej strony barykady. Mamy prawników, lekarzy, ojców, a przede wszystkim mężów, którzy u boku dziewczyn z USRC walczyli o sprawiedliwość. Jednak to właśnie kobiety są w centrum tej opowieści. Lektura "Radium girls" przywiodła mi na myśl czytaną parę miesięcy temu "Anioł w domu, mrówka w fabryce" Alicji Urbanik-Kopeć, książkę o robotnicach fabrycznych żyjących w mniej więcej podobnym okresie (koniec XIX-początki XX wieku). Tam również autorka podkreślała, jak podejrzaną postacią była wówczas robotnica oraz jak próbowano ją zdyskredytować zarzucając prostytucję i rozwiązłość. Książka napisana jest w stylu bardziej reportażowym niż historycznym. Autorka rozpoczyna każdy rozdział od sceny z udziałem którejś z postaci, co sprawia, że czyta się ją raczej jak powieść niż opracowanie historyczne. Obfite przypisy wskazują jednak, że sceny te nie są owocem wyobraźni Kate Moore, ale mają swoje źródło. Jak już wspomniałam, można się czasem pogubić ze względu na ilość nazwisk - jak również ze względu na to, że autorka przechodzi płynnie od np. siedzącej przed lustrem Quinty do faktów na temat procesu - nie przeszkadza to jednak w lekturze. Gorąco polecam "Radium Girls" właściwie wszystkim czytelni(cz)kom. To mało znany i mało chlubny epizod w historii ludzkiej cywilizacji, ale otwiera oczy na wiele aspektów: zarówno na to, że bezwzględne korporacje posuną się do wszystkiego, byleby mieć zysk, jak i to, że ludzka solidarność może z nimi wygrać. I że stać nas na solidarność nawet ze świadomością, że zostało kilka miesięcy życia.

dostępna do wypożyczenia

1 placówka posiada w zbiorach tę pozycję. Rozwiń informację, by zobaczyć szczegóły.

Wypożyczalnia dla dorosłych

Są egzemplarze dostępne do wypożyczenia: sygn. 61 (1 egz.)

skontrum